11 listopada 2024 roku w murach Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbyła się konferencja pt. „Uniwersytet Ludowy jako przestrzeń rozwoju dorosłych”, współorganizowana przez Ogólnopolską Sieć Uniwersytetów Ludowych (OSUL) oraz Wydział Studiów Edukacyjnych UAM.

Wydarzenie to zgromadziło przedstawicieli środowiska naukowego, animatorów edukacji dorosłych, ekspertów w dziedzinie społecznej aktywizacji, a także studentów i doktorantów zainteresowanych tematyką edukacji pozaformalnej, rozwoju społeczności lokalnych i budowania kapitału społecznego. Było to spotkanie, które pozwoliło na szeroką wymianę poglądów, inspiracji oraz doświadczeń wynikających z praktyki działania Uniwersytetów Ludowych w Polsce.

Wysoki poziom merytoryczny konferencji zapewnili uznani w środowisku eksperci i badacze. Szczególne podziękowania należą się prof. UAM dr hab. Małgorzacie Rosalskiej, która swoim zaangażowaniem i wiedzą przyczyniła się do sprawnej organizacji całego przedsięwzięcia. To dzięki niej i pozostałym prelegentom – prof. AMW dr hab. Tomaszowi Maliszewskiemu, Hubertowi Górskiemu (MUL), Jakubowi Mincewiczowi (Uniwersytet Ludowy w Radawnicy), ponownie prof. UAM dr hab. Małgorzacie Rosalskiej (tym razem w roli prelegentki) oraz dr Małgorzacie Cytlak – konferencja stała się forum intensywnej dyskusji i pogłębionej analizy. Wystąpienia badaczy oraz praktyków edukacji dorosłych stanowiły nie tylko cenne źródło inspiracji, lecz także były realną próbą odpowiedzi na wyzwania stojące przed współczesnym społeczeństwem obywatelskim.

Podczas spotkania poruszono wiele istotnych kwestii związanych z rolą i zadaniami Uniwersytetów Ludowych w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Omówiono wpływ tych instytucji na życie społeczności lokalnych, ich rolę we wzmacnianiu więzi między mieszkańcami, kreowaniu warunków dla rozwoju kultury społecznej oraz w inicjowaniu wartościowych przedsięwzięć wspierających aktywność publiczną i edukacyjną. Szczególnie wyeksponowana została idea bliskiej współpracy z lokalnymi władzami, organizacjami pozarządowymi, placówkami kulturalnymi i oświatowymi, co pozwala Uniwersytetom Ludowym pełnić funkcję katalizatorów pozytywnych przemian.

Kolejnym ważnym tematem była kwestia poradnictwa w edukacji dorosłych. Przedstawiono różnorodne perspektywy – od ujęć teoretycznych, poprzez badania empiryczne, aż po praktyczne doświadczenia w pracy z dorosłymi słuchaczami. Podkreślono, że profesjonalnie prowadzone doradztwo staje się narzędziem wsparcia w procesie uczenia się przez całe życie, stymulując rozwój kompetencji, adaptację do zmian społecznych i gospodarczych, a także wzmacniając poczucie własnej sprawczości i samorealizacji.

Ciekawym elementem konferencji była dyskusja na temat definicji Uniwersytetów Ludowych. Choć historia tych instytucji ma głębokie korzenie, a tradycja sięga początków XX wieku, to współczesne ujęcie bywa elastyczne, często zależne od lokalnych warunków, potrzeb i kontekstów. Prelegenci starali się przedstawić studentom Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM istotę Uniwersytetu Ludowego jako przestrzeni edukacji dorosłych, w której priorytetem jest holistyczny rozwój człowieka – nie tylko zdobywanie wiedzy czy umiejętności praktycznych, ale również kształtowanie postaw, rozwijanie świadomości społecznej, a także budowanie kapitału kulturowego i społecznego. Dzięki tej refleksji młodzi adepci nauk społecznych i humanistycznych mogli bliżej poznać fenomen Uniwersytetów Ludowych, ich znaczenie we współczesnym świecie oraz możliwości, jakie oferują tym, którzy chcą aktywnie działać na rzecz swojego otoczenia.

Warto podkreślić, że współpraca Ogólnopolskiej Sieci Uniwersytetów Ludowych zarówno z Akademią Marynarki Wojennej, jak i Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu układa się bardzo dobrze. Silne relacje z tymi uznanymi ośrodkami akademickimi owocują znaczącym wzrostem jakości merytorycznej podejmowanych przez OSUL działań. Możliwość korzystania z dorobku naukowego, a także wymiana doświadczeń i wiedzy między ekspertami, badaczami i praktykami sprawia, że kierunki rozwoju Uniwersytetów Ludowych w Polsce są lepiej przemyślane, skuteczniej wdrażane i optymalniej dostosowywane do potrzeb odbiorców. Takie powiązanie nauki z praktyką edukacyjną stanowi fundament efektywnej działalności na rzecz edukacji dorosłych, a także ważny przyczynek do dalszych działań w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego.

Konferencja w Poznaniu była także okazją do nawiązywania nowych kontaktów, dzielenia się pomysłami i wspólnego poszukiwania sposobów na pełniejsze wykorzystanie potencjału Uniwersytetów Ludowych. Obecni na miejscu studenci, naukowcy i praktycy z różnych ośrodków mogli przekonać się, że tego typu inicjatywy są nie tylko szansą na zaktualizowanie wiedzy, ale również sprzyjają tworzeniu środowiska, w którym każdy głos jest cenny, a różnorodność perspektyw stanowi bogactwo, z którego warto czerpać.

Dziękujemy wszystkim uczestnikom za aktywny udział, otwartość i inspirujące rozmowy. Bez Państwa zaangażowania, pytań i refleksji konferencja nie byłaby tak owocna i wartościowa. Mamy nadzieję, że zdobyte doświadczenia i wiedza pomogą w dalszym rozwoju i umacnianiu ruchu Uniwersytetów Ludowych w Polsce. Wspólnie kształtujemy przestrzeń, w której rozwój dorosłych staje się szansą na lepszą przyszłość, głębsze zrozumienie otaczającego nas świata i wzajemną inspirację do pozytywnych zmian.

Konferencja sfinansowana została ze środków Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022 - 2033